Bilindiği üzere emeklilik, hem kişinin yaşamını ekonomik olarak garanti altına almak için hem de sağlık alanında tıbbi işlemlerden ucuz ve kaliteli olarak faydalanabilmek için son derece önemlidir.
3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’a (“Kanun”) göre yurt dışında yaşayan ev hanımları, yurt dışında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak geçirdikleri süreleri, belgelendirdikleri takdirde emekli aylığına hak kazanabilmeleri için prim ödemesi yapmak üzere borçlanabilmektedirler. Üstelik borçlanma işlemi için Türkiye’ye kesin dönüş yapılması gerekmemektedir. Ayrıca ev hanımları, çocuk sayılarına göre, doğum borçlanması da yapabilmektedirler. Bu durum kişilerin daha fazla prim ödeyerek erken yaşta emekli olmasını sağlamaktadır.
Borçlanma yapılabilmesi için kişinin ilgili Sosyal Güvenlik Müdürlüğü’ne yazılı olarak veya avukatı aracılığı ile başvurması gerekmektedir.
Soru-cevap şeklinde yurt dışında yaşayan ev hanımlarının emeklilik prim borçlanması konusunu açıklamak isteriz.
1- Türkiye Cumhuriyet Vatandaşı Olan Ev Hanımlarının Prim Borçlanması
Türk vatandaşı olan ev hanımları, hiçbir sorun olmadan emekli aylığına hak kazanabilmek için yurt dışında bulundukları süreleri borçlanabilirler.
2- Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığından Çıkan Kişiler Prim Borçlanmasında Bulunabilir Mi?
Mavi kart (daha önce pembe kart) sahibi olan kişiler, T.C. vatandaşlığından çıkmış olsalar bile yurt dışında T.C vatandaşı olarak geçirdikleri süreleri borçlanabilirler. Ancak bu sürelerin emekli aylığına hak kazanılabilmesi için yeterli olması gerekmektedir. Yani borçlanılacak süre, T.C. vatandaşlığından çıkılmış olsa dahi en az 10 yıl yani 3600 gün olmalıdır.
Tabii yurt dışında T.C. vatandaşı olarak geçirilen sürelere ek olarak doğum borçlanmasının da ekleneceği unutulmamalıdır. Her çocuk için 2 yıl süre, emekli prim ödemesine yönelik olarak borçlanılabilmektedir. Doğum borçlanması ile birlikte kişiler, emeklilik prim borçlanması yaparak emekli aylığına hak kazanabileceklerdir.
T.C. vatandaşı olarak geçirilen sürelerin ve doğum borçlanmasının, emekli aylığına hak kazanılması için yeterli olmadığı hallerde, kişiler Türkiye’de isteğe bağlı sigortalı olarak veya BAĞ-KUR mükellefi olarak prim ödemesi yapmak suretiyle emeklilik prim ve sürelerini tamamlayabilirler. Tabii kişilerin bu süreler esnasında Türkiye sınırları içerisinde bulunmaları gerekmektedir.
3- Yurt Dışında Herhangi Bir Çalışma Süresinin Olması Gerekir Mi?
Türk vatandaşı olarak geçirilen sürelerin vatandaşlıktan çıkılmış olunsa bile borçlanacağını daha önce belirttik. Buna ek olarak ev hanımlarının bu süreler dâhilinde çalışmış olmaları şart değildir. T.C. vatandaşı olan ev hanımlarının Türkiye’de prim ödeyebilmeleri için yurt dışında emeklilik prim ödemesinde bulunmuş olmaları veya çalışmış olmaları gerekmemektedir. Kanun bu kapsamda ev hanımlarına Türkiye’de emekli olabilmeleri için büyük kolaylık sağlamıştır.
Buna karşın vatandaşlıktan çıkan ev hanımları, T.C. vatandaşı olarak geçirdikleri süreler dışında prim ödemesinde bulunmak istedikleri takdirde, yurt dışında çalışmış olmaları gerekmektedir. Bunun yanında emekli sandığına prim ödemesi yapmış olmaları da gerekmektedir.
4- Prim Borçlanması Yapılabilmesi İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?
Ev hanımlarının prim borçlanması yapabilmeleri için şu belgeler gerekmektedir:
Ev hanımlarının yurt dışında Türk vatandaşı olarak geçirdikleri süreleri belgelemelidirler,
Prim borçlanması yapacak kişiler yurt dışında çalışmış iseler, emekli sandığına yapılan ödemeleri gösteren belge,
Kimlik fotokopisi,
Bu belgelere ek olarak, vatandaşlıktan çıkmış olan kişilerin emniyet müdürlüklerinden veya konsolosluklardan yurda giriş-çıkış yaptıkları süreleri belirten belge almalıdırlar,
Vatandaşlıktan çıkış veya yabancı ülke vatandaşlığına geçiş belgesi,
Yurt Dışı Prim Borçlanması formunun eksiksiz olarak doldurulması gerekmektedir,
Ayrıca avukat aracılığı ile yapılacak başvurularda, avukata konsolosluktan vekâletname çıkarılması gerekmektedir.
Son olarak belirtmek istediğimiz husus, emeklilik prim ücretlerinin her 6 ayda bir zamlanmasıdır. Emeklilik prim ödemeleri aylık bazda hesaplanmaktadır ve ödemeler aylık miktar temel alınarak ödenmektedir. Prim ödemeleri hesaplanırken göz önünde bulundurulan aylık ücret, her 6 ayda bir zamlanmaktadır. Bu sebepten yurt dışı borçlanması yapmak isteyenlerin hızlı davranarak, prim ücretleri zamlanmadan, en yakın zamanda prim ödemesi yaparak emeklilik yaşlarını beklemeleri daha uygun görünmektedir.
***
Av. Anıl Coşkun, LL.M.
www.anil-coskun.com
info@anil-coskun.com